ZMIEŃ WIZJĘ W RZECZYWISTOŚĆ

Poznajmy się i wspólnie zaprojektujmy Twój budynek.

Kamila Wyszkowska

Architekt IARP

Czy architekt kontrowersyjnej inwestycji w Wieliszewie dochował obowiązku należytej staranności?

W Wieliszewie powstał budynek, który formalnie został zatwierdzony jako dom jednorodzinny, jednak jego gabaryty, układ funkcjonalny oraz standard wykończenia wyraźnie sugerują przeznaczenie na lokale wielorodzinne. Lokalna społeczność i media mówią o skandalu: mieszkańcy czują się oszukani, a samorządowcy bezradni wobec formalnych pozorów legalności inwestycji.

Rola architekta – formalna i etyczna

Architekt, projektując i podpisując projekt budowlany, ma obowiązek działać zgodnie z przepisami prawa oraz zasadami etyki zawodowej. Obowiązuje go "należyta staranność", która oznacza nie tylko techniczną poprawność projektu, ale również uczciwe i rzetelne przedstawienie zamierzenia inwestycyjnego.

W przypadku tej inwestycji warto zadać następujące pytania:

• Czy projekt rzeczywiście przedstawiał budynek jednorodzinny, zgodny z lokalnymi przepisami?

  Budynek jednorodzinny ma określoną definicję w prawie budowlanym – to obiekt przeznaczony do zamieszkania przez jedną rodzinę, ewentualnie z wydzieleniem nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych. Jeśli projekt zawierał większą liczbę lokali, ukrytych pod fasadą jednorodzinnego domu, może to wskazywać na świadome obchodzenie przepisów.

• Czy architekt znał rzeczywisty cel inwestora (np. komercyjne wynajmowanie lokali lub sprzedaż jako mieszkania)?

  Architekt ma obowiązek zapoznać się z zamierzeniem inwestora i odmówić współpracy, jeśli projekt jest próbą obejścia przepisów. W przeciwnym razie ponosi współodpowiedzialność za nieuczciwe działania.

• Czy projekt został wykonany zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy?

  Wieliszew posiada MPZP w wielu obszarach. Jeżeli plan przewiduje zabudowę jednorodzinną, a powstaje w praktyce budynek wielolokalowy, to oznacza to naruszenie ustaleń planu – i architekt powinien to wiedzieć.

• Czy projekt architektoniczny miał charakter jednoznacznie wielorodzinny, ale został „ukryty” formalnie jako jednorodzinny, by uzyskać pozwolenie?

  Taka praktyka jest nieetyczna i może być uznana za wprowadzenie w błąd organu administracji.

Czy architekt złamał prawo?

Formalnie, jeśli dokumentacja została zatwierdzona przez urząd i pozwolenie na budowę zostało wydane, architekt może twierdzić, że działał zgodnie z przepisami. Jednak:

• Jeśli projekt miał charakter wielorodzinny pod względem rozwiązań funkcjonalnych (ilość łazienek, kuchni, oddzielnych wejść), a został zgłoszony jako jednorodzinny, to można mówić o rażącym naruszeniu należytej staranności.

• Jeśli architekt wiedział o zamiarze przekształcenia budynku w wielolokalowy – a mimo to firmował projekt jako jednorodzinny – to naruszył kodeks etyki zawodowej oraz mógł wprowadzić w błąd urząd.

Konsekwencje zawodowe i społeczne

• Izba Architektów RP może wszcząć postępowanie dyscyplinarne, jeśli zostanie zgłoszona skarga i istnieją podstawy do twierdzenia, że architekt naruszył etykę zawodową.

• Urząd Gminy lub Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego mogą podjąć kontrolę i (w skrajnych przypadkach) cofnąć pozwolenie lub nałożyć nakaz dostosowania budynku do zgodnego z prawem przeznaczenia.

• Społeczność lokalna ma prawo domagać się wyjaśnień i przejrzystości – choć formalnie nie zawsze ma narzędzia, by zatrzymać taką inwestycję, jeśli dokumenty „na papierze” są zgodne z przepisami.

W przypadku kontrowersyjnej inwestycji w Wieliszewie wszystko wskazuje na to, że architekt mógł nie dochować obowiązku należytej staranności (duty of care), zarówno w sensie technicznym, jak i etycznym. Choć prawnie trudne do udowodnienia, działania te mogą być postrzegane jako próba obejścia prawa miejscowego i wprowadzenie w błąd urzędów oraz mieszkańców.

To przypadek, który powinien być analizowany nie tylko przez nadzór budowlany, ale również przez środowisko architektoniczne jako ostrzeżenie przed nadużyciami formalnymi. 

kontakt@aw-studio.eu

+48 798 855 235